Z tego artykułu dowiesz się, ile powinno trwać postępowanie o udzielenie zezwolenia na pobyt w Polsce i co możesz zrobić, gdy postępowanie to jest dłuższe niż być powinno.
Problemy z wydłużającym się czasem postępowań o uzyskanie zezwolenia na pobyt w Polsce trwają już od wielu lat.
Jeszcze kilka lat temu złożyłam w imieniu klientki – obywatelki Stanów Zjednoczonych, ponaglenie na przewlekłe prowadzenie sprawy dotyczącej zezwolenia na pobyt, a następnie skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Efekt? Orzeczenie Sądu, który skargę uwzględnił i szybkie wydanie zezwolenia na pobyt dla klientki.
Czy obecnie, w 2025 r., takie działanie byłoby możliwe? Dowiesz się tego z artykułu poniżej. Zapraszam Cię do lektury!
Jakie są oficjalne – ustawowe terminy rozpatrzenia wniosków o udzielenie zezwolenia na pobyt?
Ustawa o cudzoziemcach wskazuje, jak długo powinno trwać postępowanie o udzielenie zezwolenia na pobyt w Polsce. Zgodnie z tymi przepisami, zezwolenie na pobyt czasowy powinieneś otrzymać w terminie do 60 dni od złożenia wniosku. Z kolei zezwolenie na pobyt stały albo na pobyt rezydenta długoterminowego UE powinieneś otrzymać w terminie do 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku.
Brzmi jak utopia? Jeżeli już miałeś kontakt z urzędami zajmującymi się legalizacją pobytu cudzoziemców w Polsce, to niestety tak. Tak to brzmi. Byłoby naprawdę dobrze, gdyby sprawy cudzoziemców były rozpatrywane w tych ustawowych terminach. Tak niestety nie jest.
Dlaczego terminy udzielenia zezwoleń na pobyt nie są dotrzymywane?
Zanim wyjaśnię Ci, co możesz obecnie zrobić, aby przyśpieszyć uzyskanie zezwolenia na pobyt, może zainteresuje Cię, co jest przyczyną tak długiego oczekiwania?
W Polsce istnieje mit urzędnika opieszałego, od rana nieśpiesznie pijącego kawę i tylko czekającego do godziny 15-tej, kiedy to szczęśliwy i niezbyt wymęczony pracą będzie mógł udać się do domu. Jednak jest to mit. Mit krzywdzący urzędników. Od wielu lat obserwuję ich pracę i absolutnie nie mogę tego potwierdzić.
Z czego więc wynikają te opóźnienia? Odpowiedź na to pytanie może przynieść raport z kontroli Najwyższej Izby Kontroli (NIK).
W latach 2021-2023 NIK przeprowadziła kontrolę pięciu urzędów wojewódzkich, w zakresie wydawanych zezwoleń na pobyt dla cudzoziemców.
NIK ujawnił wówczas wiele nieprawidłowości, najpoważniejsze z nich dotyczyły właśnie bezczynności i rażącej w niektórych sprawach przewlekłości. Najdłuższy ujawniony podczas tej kontroli czas rozpatrywania wniosku wyniósł 2,7 tys. dni!
Przyczyną tak dużych opóźnień są braki kadrowe. Do urzędów wpływa coraz większa ilość spraw dotyczących zezwoleń pobytowych, a zasoby kadrowe są niewystarczające.
Raport NIK ujawnił, że liczba wniosków przypadających na jednego pracownika w 2023 r. wynosiła od 189 w Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim do 500 w Łódzkim. Z kolei w Wielkopolsce tylko w pierwszym półroczu 2023 r. na jednego pracownika przypadło 982 sprawy.
Negatywne konsekwencje długiego oczekiwania na zezwolenie na pobyt
Jeżeli skutecznie złożyłeś wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt – czyli złożyłeś wniosek kompletny albo uzupełniony zgodnie z wezwaniem organu i dodatkowo złożyłeś ten wniosek
w terminie, czyli najpóźniej w ostatnim dniu Twojego legalnego pobytu w Polsce, to przez czas trwania całej procedury będziesz przebywał w Polsce legalnie.
W takiej sytuacji Wojewoda umieści w Twoim paszporcie odcisk stempla, który potwierdzi, że skutecznie złożyłeś wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt. Stempel ten będzie także oznaczał, że Twój pobyt w Polsce jest legalny aż do dnia, w którym decyzja w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt stanie się ostateczna.
To dobra wiadomość, bo oznacza, że oczekując na zezwolenie na pobyt przebywasz w Polsce legalnie, niezależnie od tego, jak długo to czekanie miałoby trwać.
Niestety jednak taki stempel w paszporcie nie jest podstawą do przekraczania Polskiej granicy tzn. możesz z Polski wyjechać, ale już (nie mając do tego innej podstawy np. wizy), nie będziesz mógł do Polski wrócić.
Zatem taka przewlekłość postępowań często wpływa na życie prywatne, rodzinne czy zawodowe. Oczekując na zezwolenie na pobyt w wielu przypadkach nie możesz bez konsekwencji wyjechać z Polski, aby odwiedzić rodzinę, czy też odbyć podróż służbową.
Ponaglenie i skarga do sądu administracyjnego na przewlekłe prowadzenie sprawy – czy można je obecnie złożyć w sprawach o zezwolenie na pobyt?
Zezwolenia na pobyt są wydawane w ramach procedur administracyjnych, do których stosuje się m.in. polski kodeks postępowania administracyjnego. Przewiduje on środki prawne dla strony, jeżeli jej sprawa jest załatwiana dłużej niż jest to niezbędne (przewlekłość), albo jeżeli jej sprawa nie została załatwiona w terminie (bezczynność). Ten środek to ponaglenie, które Strona może zasadniczo wnieść do organu wyższego stopnia.
Strona, która wniosła ponaglenie, może także wnieść skargę do właściwego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez Organ.
Wszystko brzmi pięknie i rzeczywiście, jeszcze kilka lat temu takie środki składali cudzoziemcy (albo pełnomocnicy w ich imieniu). Obecnie jednak niestety nie jest to możliwe. Cudzoziemcy zostali pozbawieni tych środków ochrony prawnej. Teoretycznie czasowo, bo na chwilę obecną do 30 września 2025 r. , ale w parlamencie jest obecnie procedowany projekt ustawy, który może przedłużyć ten czas.
Przepisem, który pozbawił cudzoziemców praw do składania ponagleń i skarg do sądów administracyjnych w związku z opieszałością organów jest art. 100 d ustawy o pomocy obywateli Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
Przepis ten wstrzymuje bieg terminów przewidzianych na wydanie zezwoleń pobytowych jednocześnie stanowiąc, że pomimo wstrzymanego terminu Organy mogą podejmować czynności w ramach postępowań.
Jednocześnie przepis ten wskazuje, że jeżeli w okresie do 30 września 2025 r. organ zaprzestałby czynności w ramach prowadzonych spraw, albo dokonywał ich z opóźnieniem, to nie można z tego powodu wnieść środków prawnych związanych z jego bezczynnością czy przewlekłością czyli właśnie opisanego wyżej ponaglenia czy skargi do sądu administracyjnego.
Jeśli nie ponaglenie i skarga do sądu administracyjnego – jak inaczej można przyśpieszyć uzyskanie zezwolenia na pobyt ?
Do czasu, gdy zawieszenie przepisów o ponagleniu i skardze do sądu na bezczynność w sprawach legalizacji pobytu cudzoziemców będzie obowiązywało, możesz spróbować innych środków, które mogą przyśpieszyć rozpatrzenie Twojej sprawy.
Tym innym środkiem jest pismo do Organu, zawierające Twoją prośbę o przyśpieszenie procedowania sprawy.
W takim piśmie możesz wskazać, jak długo oczekujesz już na rozpatrzenie Twojej sprawy (to będzie dobry argument zwłaszcza w sytuacji, gdy te przekroczenia są już znaczne). Możesz też wskazać na Twoją sytuację osobistą, którą utrudnia długie oczekiwanie na zezwolenie np. choroba bliskiej osoby za granicą, konieczność odbycia zagranicznej podróży służbowej itp.
Pamiętaj, aby pismo było utrzymane w tonie kulturalnym, ale też stanowczym.
Ostatecznie, skoro w obecnej chwili nie można działać poprzez formalne środki prawne, można spróbować takiego właśnie ,,miękkiego’’ pisma.
Czy można uzyskać odszkodowanie za przewlekłe postępowanie o udzielenie zezwolenia na pobyt?
Możliwość uzyskania odszkodowania jest związana z orzeczeniem Sądu uwzględniającym skargę na bezczynność lub przewlekłość.
Innymi słowy – składając do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na bezczynność lub przewlekłość możesz uzyskać orzeczenie, w którym Sąd przyzna Ci rację i wskaże, że w Twojej sprawie niezasadnie naruszono terminy.
Jednym z elementów takiego orzeczenia może być przyznanie Ci odszkodowania od Organu, który naruszył te terminy.
Odszkodowanie może wynieść maksymalnie pięciokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku (wysokość tego wynagrodzenia jest ogłaszana przez Główny Urząd Statystyczny).
Trzeba tu pamiętać, że przyznanie takiego odszkodowania nie jest obowiązkiem Sądu, a zależy od jego uznania. Dodatkowo wskazana wyżej wysokość tego odszkodowania jest wysokością maksymalną, co oznacza, że Sąd mógłby zasądzić także kwotę niższą.
Na ten jednak moment niestety cudzoziemcy nie mogą składać skarg na przewlekłość lub bezczynność, bo taką możliwość wyłączył art. 100 d ustawy o pomocy obywateli Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. W chwili publikacji tego artykułu przepis ten obowiązuje do 30 września 2025 r. Zatem niestety – wyłączenie możliwości składania skarg do Sądu oznacza także wyłączenie możliwości uzyskania odszkodowania w tym trybie.
Najczęściej zadawane pytania
Jak długo będę czekał na rozpatrzenie mojego wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt w Polsce ?
Zgodnie z polskimi przepisami (ustawa o cudzoziemcach) na wydanie zezwolenia na pobyt czasowy powinieneś czekać nie dłużej niż 60 dni od dnia, kiedy złożysz wniosek.
Z kolei na zezwolenie na pobyt stały albo zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE powinieneś otrzymać do 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku. Niestety w praktyce, te terminy są znacznie dłuższe.
Co mogę zrobić, aby przyśpieszyć rozpatrzenie mojej sprawy?
Obecnie nie możesz złożyć ponaglenia i skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego, czyli środków prawnych przewidzianych w przypadku przewlekłości czy bezczynności organu.
Na chwilę obecną możliwość skorzystania z tych środków jest wyłączona do 30 września 2025 r.
Możesz jednak napisać pismo do Organu, który prowadzi Twoją sprawę i zawnioskować o jej priorytetowe potraktowanie.
W takim piśmie możesz wskazać, jak długo już oczekujesz na rozpatrzenie sprawy oraz wskazać na osobiste okoliczności, które przemawiają za szybszym jej rozpoznaniem.
Czy mogę uzyskać odszkodowanie, jeżeli moja sprawa jest prowadzona za długo ?
Niestety, możliwość uzyskania odszkodowania w związku z uwzględnieniem skargi na bezczynność lub przewlekłość jest obecnie (do 30 września 2025 r.) wyłączona przez przepisy.
Julia Dolińska
radca prawny
Zdjęcie: Metin Ozer
***
Jak długo możesz zostać w Polsce bez wizy?
Z tego artykułu dowiesz się, czy możesz przyjechać do Polski bez wizy, a jeżeli tak, to jak długo możesz legalnie przebywać w Polsce w ramach ruchu bezwizowego.
Na stronach internetowych Nadwiślańskiego Oddziału Straży Granicznej znalazłam ciekawą informację :
Na warszawskim lotnisku Chopina do odprawy paszportowej przed odlotem do Turcji stawiła się 66-letnia obywatelka Kanady. Funkcjonariusze Straży Granicznej ustalili, że kanadyjka przekroczyła dozwolony czas pobytu na terytorium strefy Schengen o 57 dni. Pani została ukarana mandatem karnym oraz wydano wobec niej decyzję o zobowiązaniu do powrotu z terminem opuszczenia Polski do 15 dni [Czytaj dalej…]